Het Ministerie van Duurzaamheid

Op 15 maart 2017 zullen we in Nederland weer naar de stembus mogen als het huidige Kabinet de rit uitzit. Wat het Jong WBS Oikoslab betreft zal het Ministerie van Economische Zaken vanaf dat moment het Ministerie van Duurzaamheid heten.

De sociaaldemocratie heeft zich vaak halfslachtig opgesteld ten opzichte van alles wat met duurzaamheid te maken heeft. Duurzaamheid wordt gezien als ‘milieu’ en staat qua relevantie altijd onder de traditionele sociaaldemocratische kwesties, zoals ongelijkheid. De sociaaldemocratie heeft zich laten meeslepen in het liberale fabeltje dat duurzaamheid een luxeproduct is waar pas ruimte voor is nadat de economie op orde is gebracht. Dit is een denkfout die de sociaaldemocratie duur zal komen te staan als we niet nu het roer radicaal omgooien. Om niet op zeer korte termijn de volgende crisis in te rollen moeten we onze economie omvormen tot een duurzaam systeem. Een stabiele economie staat op de driehoek van ecologische, sociale en financiële duurzaamheid.

In 2013 riep de Commissie Melkert alle sociaaldemocraten op om anders te denken over de economie als geheel.  Eén van de belangrijkste conclusies van de Commissie Melkert was dat er te weinig aandacht is voor de lange termijn houdbaarheid van ons volledige economische systeem. De afgelopen decennia is er stilzwijgend een consensus in onze maatschappij geslopen die stelt dat ‘de markt’ ons allemaal voorspoed en vooruitgang zal brengen en dat ‘de economie’ vooral gaat over het verder brengen van het geheel van wat onze markt opbrengt, oftewel het BBP. Als we het tegenwoordig over de economie hebben staat dit synoniem voor financiën. Deze eendimensionale kijk op economie drukt de Commissie Melkert uit met het begrip ‘financialisering’: dingen die gemakkelijk te meten zijn worden in euro’s uitgedrukt en die dingen die moeilijker in cijfers uit te drukken zijn laten we volledig buiten beschouwing. Dit staat helaas haaks op de lange termijn houdbaarheid van ons volledige economische systeem.

Om het eens hard te stellen; het is simpelweg lulkoek dat ‘de economie’ alleen gaat over financiële opbrengsten. Dit is niet slechts een spraakverwarring: woorden vormen ons denken en onze waarheid. We zijn werkelijk vergeten dat economie gaat over het samenspel tussen onze wereld, onze maatschappij en de (financiële) ruilhandel binnen deze context. Je kunt pas spreken over economie als je het hebt over zowel de ecologische, als de sociale en de financiële component. Een visie die we ook zien in de opkomst van Social Enterprises, zoals Tony’s Chocolonely, die een maatschappelijk doel op de eerste plaats stellen in plaats van het financiële doel. Maar het feit dat we het zo bijzonder vinden dat er bedrijven zijn die niet enkel spelen voor de laagste prijs en hoogste winst geeft al aan hoe veel we nog te leren hebben. Het is tijd om het begrip economie weer serieus te nemen en in ons dagelijks taalgebruik weer te erkennen dat financiën en economie twee volstrekt verschillende zaken zijn.

ppp_driehoek_figuratief

Als we iets van de crisis te leren hebben is het wel dat dit eendimensionale denken over de economie niet houdbaar is. Het systeem kan zichzelf op die manier niet dragen, het is niet duurzaam. In de basis betekent duurzaamheid dat een systeem zichzelf in stand kan houden. Dat stelt ons voor de keuze: willen we een wankele economie die onherroepelijk van crisis naar crisis waggelt, of willen we een stabiele economie die opereert als duurzaam systeem? Een duurzame economie bestaat uit ecologische duurzaamheid, sociale duurzaamheid en financiële duurzaamheid.

Ecologische duurzaamheid gaat over de wereld waar we in leven en de manier waarop we daar op de langere termijn mee omgaan. Het gaat om het gebruik van grondstoffen, onze energieproductie, afval en het in stand houden biodiversiteit. Sociale duurzaamheid gaat over de maatschappij waarin mensen met elkaar samenleven. Het gaat over vrijheid, over arbeidsomstandigheden, over (on)gelijkheid en over de samenleving als geheel. Financiële duurzaamheid tenslotte, gaat over de manier waarop we ons financiële systeem ordenen op een op langere termijn houdbare wijze.

We zijn op een kantelpunt. Volgens ons is het tijd voor een einde aan de slappe houding van de sociaaldemocratie ten opzichte van alles dat met duurzaamheid heeft te maken. De oproep van de Commissie Melkert in 2013 om alle sociaaldemocraten anders te laten denken over de economie als geheel heeft nauwelijks effect gehad. Wij willen een nieuw denken over duurzaamheid binnen sociaaldemocratie: duurzaamheid is niet een luxeproduct voor de grachtengordelelite, maar het fundament van een oplossing. We moeten nu stoppen het begrip economie gelijk te stellen aan financiën en we moeten nu stoppen duurzaamheid te zien als ‘een extraatje’ dat later komt. De economie is een balancerende driehoek tussen ecologische, sociale en financiële duurzaamheid.

Door: Berend Alberts, Colette Bos en Wouter Welling


Berend Alberts avatar

Deel Dit ARtikel

Verder Lezen?